الدین

به قدرت رسیدن دولت هاشمی در سال ۶۸، آغاز دوره ای جدید در عرصه سیاست خارجی ایران بود. تقریبا از دولت اول آقای هاشمی تا سال ۸۴ برای ۱۶ سال سیاست خارجی ایران در منطقه مبتنی بر عدم مداخله در امور همسایگان و رعایت یک توافق غیررسمی در تقسیم بندی منطقه بود. بر مبنای این تقسیم بندی ایران جهان عرب را عربستان سپرده بود و سعی در تغییر حاکمان و نفوذ گسترده در این کشورها نمی کرد. اگر از سیب عراق که به دست آمریکایی در دامان ایران افتاد بگذریم، در این دوران، ایران در دیگر کشورهای عربی حرکت تحریک آمیزی علیه کشور های عرب منطقه انجام نداد. در دوران آقای خاتمی نیز همین سیاست در پیش گرفته شد. 

با آمدن دولت آقای احمدی نژاد کنش تهاجمی رویکرد سیاست خارجی ایران شد. این تهاجمی عمل کردن نه تنها در قضیه هسته ای به خوبی دیده می شد که در سیاست های منطقه ای نیز کاملا آشکار بود. حملات لفظی ایران به مقامات کشورهای عربستان جنبه ای رسمی پیدا کرد و آن توافق غیر رسمی سالهای گذشته زیرپا گذاشته شد. تلاش های ایران برای گسترش نفوذ در بحرین، عراق، لبنان و حتی یمن باعث هراس سیاستمداران عربستان شد. هراسی که تا همین امروز مبنای تمامی تصمیم های عربستان بوده است.

نفوذ ایران در کشورهای منطقه عموما به شکل حمایت از گروه های همسو با جمهوری اسلامی و خارج از حکومت رسمی است. عربستان نیز به همین رویکرد متوسل شد و سعی کرد هر آنجا که ایران قدرتی دارد گروهی شبه نظامی را علیه این قدرت حمایت کند.

بهار عربی فرصتی به هر دو سوی این رقابت داد تا برنامه های خود را با قدرت بیشتری پی گیری کنند. ایران علنا وارد یمن، حیات خلوت عربستان شد و عربستان نیز تمام قوای خود را برای سرنگونی اسد در سوریه بسیج کرد.

رشد دیوانه وار گروه های تکفیری در سوریه و عراق نتیجه همین سیاست عربستان بود. به علاوه عربستان کوشید تا تمام کشورهای عربی را در این مسیرمتحد کند و تقریبا موفق عمل کرد.هرجا پای ایران به میان آمد اعراب اختلاف ها را کنار گذاشته یک صدا علیه ایران متحد شدند. متاسفانه این یک صدایی علیه ایران نه تنها در سطح حکومت های مرتجع که در سطح مردم آنها نیز دیده می شود.

امروز ایران برای حفظ منافع خود در عراق و سوریه سرمایه گذاری گسترده ای انجام داده و به صورت علنی وارد جنگ شده است. کسانی که از حضور ایران در جنگ سوریه و عراق حمایت می کنند معتقدند اگر گروه های تروریستی در این کشور ها متوقف نشوند باید در شهرهای ایران با آنها روبرو شد. این ادعا کاملا درست به نظر می رسد. زیرا فرماندهان این گروه ها بارها و به صراحت اعلام کرده اند که ایران یکی از اهداف آنها است. اما از نکته ای که غفلت می شود این است که اگر عقلانیت رعایت می شد ما شاهد تولد و رشد این گروه ها نبودیم که امروز مجبور باشیم با آنها بجنگیم.

اینجاست که نقش آقای هاشمی در ثبات منطقه و امنیت آن به خوبی روشن می شود. برقراری رابطه منطقی و دوستانه با عربستان در واقع حاصل پذیرش واقعیت های منطقه بود و اینکه تحریک همسایگان عواقب ناخوشایندی برای کشورهای منطقه خواهد داشت. به واسطه آن سیاست ها لزومی نداشت که ما در عراق و سوریه بجنگیم تا مجبور نباشیم در ایران بجنگیم و هر روز شاهد کشتار گسترده مسلمانان به دست یکدیگر باشیم. سرمایه کشورهای اسلامی اگر صرف مبارزه با اسرائیل نمی شد حداقل صرف کشتن انسان های بیگناه نیز نمی شد. شاید امروز تصمیم گیران جمهوری اسلامی خود را ناگزیر از جنگ در سوریه و عراق بدانند اما در کنار جنگیدن، راه حل پایدار این بحران بازگشت به همان سیاست های آقای هاشمی است.