الدین

علم منطق یک مثال معروف برای مغالطه دارد که میگوید:

صغری: درب باز است

کبری: باز پرنده است

نتیجه: درب پرنده است

این سالها که پیاده روی اربعین در شهرهای ایران رایج شده، یاد این مغالطه می افتم.

در منابع روایی شیعه روایاتی وجود دارد که در کنار حدود پانزده روز زیارتی مخصوص،  یکی از ایام  زیارتی حضرت سید الشهدا را روز اربعین دانسته است (ر.ک  وسائل الشیعه، ج14، تتمه کتاب الحج، ص 478). از سوی دیگر روایاتی نیز وجود دارد که نشان دهنده ثواب عظیم زیارت سید الشهدا با پای پیاده است (ر.ک کامل الزایارات، ص 132). اما برخلاف تصور عمومی، به طور خاص درباره زیارت اربعین با پای پیاده هیچ روایتی وارد نگردیده است. به عبارت دیگر در روایات ما فرقی میان زیارت پیاده در روز اربعین با روزهای خاص زیارتی یا حتی روزهای معمولی وجود ندارد.

اما آیین پیاده روی به قدری پررنگ شده  که به خودی خود موضوعیت پیدا کرده و رسانه های رسمی کشور به جای عبارت "زیارت اربعین" از عباراتی مثل "راه پیمایی اربعین" یا " پیاده روی اربعین" استفاده می کنند.  در شهرهای مختلف ایران نیز در روز اربعین پیاده روی یا راهپیمایی صورت میگیرد. مانند پیاده روی از میدان امام حسین (ع) تا حرم حضرت عبدالعظیم در تهران و پیاده روی از حرم حضرت معصومه (ع) تا مسجد جمکران در قم. در حالی که اساسا پیاده روی در روز اربعین هیچ مبنایی ندارد.

حکومت ایران دائما برای برگزاری مراسم اربعین تلاش و تبلیغ می کند و سعی درهرچه باشکوه تر کردن آن می کند. اما اگر کسی پلان و نقشه عزاداری شیعه را بداند، می داند که اربعین در روایات و ادبیات دینی ما اینقدر پررنگ نیست. در جغرافیایی که ائمه برای ما ترسیم کرده اند، اربعین نباید جای عاشورا را بگیرد اما این روزها چنان برای اربعین تبلیغ می شود که گویی عاشورا نیز در سایه اربعین معنا پیدا می کند. کسی منکر فضیلت اربعین نیست، اما نگاه کاریکاتوری به شعائر داشتن خود یک آفت است. اگر باب دخل و تصرف در نقشه ای که ائمه برای ما ترسیم کرده اند باز شود، به نتایج خوبی نخواهیم رسید.

حواسمان باشد که افراط در عزاداری، نتیجه ای جز تفریط ندارد. دهه سازی های متعدد، خلق مراسمات جدید و افراط در مراسمهای اصیل و اصلی، در نهایت به سود دینداری تمام نمی شود. حواسمان باشد که تمام این قالبها و آیینها باید در خدمت هدف باشد. هدفی که شهادت سیدالشهدا برای ما مشخص کرده است. مراقب باشیم در پیچ و خم این آیینهای رنگارنگ، مقصود را گم نکنیم.