الدین

بسیار رایج است که کسی برای عقد قراداد تجاری نزد مشاور حقوقی برود و از او مشورت بگیرد که چطور منافع خود را تامین نموده و ریسک خود را به حداقل برساند. همچینین رایج است افرادی که به عنوان خوانده/خواهان و یا شاکی/مشتکی عنه در یک پرونده قضایی درگیر میشوند، به سراغ وکیل رفته و از او برای حفظ منافع خود استمداد کنند.

اما چندقتی است که موضوعی ذهن نگارنده را به خود مشغول کرده و آن راه اندازی کلینیک های ارتکاب جرم است. فرض کنید کسی عزم خود را جزم کرده که کاری انجام دهد که دارای عنوان مجرمانه است. این شخص می تواند با مراجعه به کلینیکهای ارتکاب جرم از مشاور کمک بگیرد. به عنوان مثال میتواند از مشاور خود کمک بگیرد که:

1-کار مورد نظر خود را به نحوی انجام دهد که دارای عنوان مجرمانه نباشد. خیلی از اوقات با رعایت یک سری ریزه کاری ها میتوان رفتار کیفری را به رفتار حقوقی تغییر داد.

2- پس از دستگیری با رعایت برخی نکات در مرحله بازپرسی و دادگاه، تا جایی که ممکن است آسیبهای وارد به خود را کاهش دهند و متحمل کمترین میزان مجازات شود.  مجرمین با آموزشهای پیشینی برای رفتار در دادسرا و دادگاه، میتوانند تا حد زیادی از میزان مجازات خود بکاهند و حتی گاهی از مجازات نجات یابند.

3- نحوه ارتکاب جرم را طوری برنامه ریزی کنند که در صورت دستگیری کمترین خسارت مالی به آنان وارد شود. رعایت این مساله گاهی اوقات بسیار ساده است اما کم اطلاعی و بی تجریگی مجرم باعث میشود خسارات زیادی به وی وارد شود.

4- با کمی تغییر در شیوه ارتکاب جرم، عنوان مجرمانه سبک تری را به خود تحمیل کند. گاهی عناوین مجرمانه ای وجود دارند که بسیار به یک دیگر نزدیک اند ولی مجازاتهای متفاوتی دارند. مرتکب میتواند با کمی تغییر در فعل مجرمانه خود، از مجازاتی سنگینن تر به مجازاتی سبک تر پناه ببرد.

برای هرکدام از موارد فوق می توان مثالهای متعددی بیان کرد اما شاید بیان عمومی آنها صحیح نباشد. اما جهت خالی نبودن عریضه و برای روشن شدن موضوع به عنوان مثال می توان به تبصره یک ماده 703 قانون تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده (اصلاحی 87/8/22) اشاره کرد. مطابق با صدر این تبصره «هرگاه مشروبات الکلی مکشوفه به میزان بیش از بیست لیتر باشد، وسایلی که برای حمل آن مورد استفاده قرار می گیرد چنانچه با اطلاع مالک باشد به نفع دولت ضبط خواهد شد». لذا می توان به کسی که میخواهد اقدام به حمل مشروبات الکلی نماید توصیه نمود که اولا محموله ها را زیر 20 لیتر انتخاب کند و ثانیا اگر بالای 20 لیتر حمل میکند از وسایل نقلیه ارزان قیمت استفاده نماید  که در صورت کشف جرم و ضبط وسیله نقلیه، خسارت کمتری به وی وارد گردد.

اگرچه اکثر توصیه های فوق الذکر مستنبط از قوانین هستند اما قاعدتا نهادهای مسئول با تاسیس کلینیکهای ارتکاب جرم موافقت نخواهند کرد. لیکن مجرمین میتوانند با مراجعه به مشاورین حقوقی و وکلا این مسائل را پیش از ارتکاب جرم فرابگیرند. به خصوص مجرمین یقه سفید که معمولا جرایم آنها با برنامه ریزی قبلی بوده و رفتارهای هیجانیِ بدون برنامه ریزی انجام نمی دهند. کیست که نداند که اعمال مجازات فرایند بسیار پرهزینه و  پرآسیبی برای کشور است و چرا از این ظرفیتهای موجود در قانون جهت کاهش هزینه های فراوان اعمال مجازات بهره نبریم؟ به خصوص در رابطه با جرایمی که لزومی به وجود آنها در قوانین وجود ندارد و جرمزدایی از آنها با تاخیر مواجه شده است.